Stosowana od wieków w medycynie ludowej guarana zyskuje coraz szersze grono zwolenników. Jej dobroczynne działanie obejmuje nie tylko pobudzenie, z którego jest najbardziej znana, ale także szereg innych dobrodziejstw dla organizmu. Jakich? Odpowiedź znajdziesz w tekście poniżej.
Czym jest guarana?

Guarana jest potoczną nazwą pnącza Paulinia cupana rosnącego głównie w Brazylii, w dorzeczach Amazonki i Pary. Inne miana tej rośliny to np. osmęta lub cierniopląt. Najczęściej przyjmuje ona formę wiecznie zielonego płożącego się krzewu o parzystopierzastych liściach i zebranych w grona przy ich kątach drobnych, pachnących białych kwiatach. Owoce w postaci torebek o jaskrawo pomarańczowej do czerwonej barwie i wielkości zbliżonej do orzecha laskowego zawierają pojedyncze czarne nasiona. Torebki te mogą się częściowo otwierać — owoce przypominają wtedy z wyglądu oczy.
Nazwa zwyczajowa wzięła się od napoju o kwaśno-gorzkim smaku przyrządzonego z nasion tego pnącza przez plemię Guarani. Od wieków wszystkie części tej rośliny były wykorzystywane w medycynie ludowej — uznawano ją nawet za magiczną. Znane są nawet przypadki używania jej jako środka płatniczego w amazońskim handlu. Do Europy trafiła na przełomie XVII i XVIII, a jej łacińska nazwa pochodzi od niemieckiego lekarza Christiana Franza Paullini.
Po zmieleniu nasion oryginalna brazylijska guarana przypomina pomarańczową kawę, ma neutralny zapach i lekko kwaśno-cierpki smak. Jest on jednak bardziej orzeźwiający, niż odpychający jak zdarza się w przypadku kawy.
Właściwości guarany
Roślina ta jest bogata w substancje z grupy ksantyn — katechiny, epikatechiny, kofeinę (a właściwie zbliżoną do niej budową guaraninę) i procyjanidy. Zawiera także m.in. teobrominę, teofilinę, adeninę i cholinę. Kombinacji substancji w proporcjach, w jakich występują w nasionach ciernioplątu na próżno szukać gdzie indziej.
Jak już wspomniano na początku, najbardziej znaną cechą guarany są właściwości pobudzające — bardzo skutecznie niweluje ona zmęczenie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Dodatkowo wspomaga działanie układu nerwowego, poprawiając koncentrację i zdolność do zapamiętywania. Znany jest także korzystny wpływ na układ trawienny, gdyż wspomaga niwelowanie zaparć, a sama kofeina stymuluje proces przemiany materii. Przyjmowanie guarany ma także wpływ na zmniejszenie poziomu cholesterolu LDL. Wykazuje także działanie antybakteryjne i przeciwgrzybiczne — potwierdzone w przypadku bakterii Escherichia coli, Pseudomonas fluorescens i Bacillus cereus oraz grzybów Aspergillus niger, Trichoderma viride i Penicillium cyclopium. Występuje także w składzie przynajmniej kilku leków przeciwbólowych. Znane są także jej właściwości antydepresyjne. Istnieją nawet przesłanki co do jej przeciwnowotworowego działania, jednak wymaga to dalszej weryfikacji.
Potencjalnie może ona także wpływać m.in. na:
- zwalczanie stanów zapalnych jelit
- łagodzenie biegunek
- wspomaganie leczenia infekcji dróg moczowych
- redukcję niepokoju i stresu
- zmniejszenie apetytu i niwelację chęci podjadania
- łagodzenie bólów menstruacyjnych
- zwiększenie potencji
- zahamowanie procesu starzenia się komórek.
Trzeba w tym miejscu jednak nadmienić, iż nie poznano jeszcze dokładnie wszystkich właściwości tej rośliny i konieczne jest przeprowadzenie szczegółowych badań w tym kierunku.
Guarana a kawa
Kofeina (guaranina) zawarta w tej roślinie jest uwalniana do organizmu stopniowo, w przeciwieństwie do tej z kawy, która ma jej nawet o około cztery razy mniej. Dzięki temu jej działanie jest dłuższe — 5 do 6 godzin w porównaniu do maksymalnie 4 z kawy. Tyczy się to jednak tylko formy naturalnej guarany, a więc m.in. proszku z nasion, zawierającej błonnik wpływający na proces uwalniania kofeiny — nie da się tego efektu osiągnąć przy pomocy napoi energetycznych z zawartością ekstraktu z tej rośliny (także ze względu na niskie jego stężenie). Poza tym napoje te nie są zbyt zdrowe, gdyż zawierają spore ilości cukrów i substancji chemicznych.
Wracając jednak do porównania z kawą — wywoływana guaraną poprawa pamięci, koncentracji i nastroju nie niesie ze sobą efektów ubocznych, jak podrażnienia żołądka lub odczuwany po wygaśnięciu działania nagły spadek formy, które mogą występować po spożyciu kawy. Jest to więc świetna alternatywa dla porannej małej czarnej.
Stosowanie guarany
Guarana jest dostępna na rynku w formie wspomnianego już wcześniej proszku lub tabletek, przy czym ten pierwszy jest lepiej przyswajalny i łatwiej się wchłania oraz ma o wiele szersze zastosowanie — można go dodawać do potraw bez znacznego wpływu na ich smak. Można z niego przygotowywać domowe przekąski, a nawet dodawać do wypiekanego chleba (nie traci swoich właściwości pod wpływem temperatury), co wpłynie na jego trwałość, wykazuje bowiem właściwości naturalnego konserwantu. W Ameryce Łacińskiej warzy się nawet piwo na bazie guarany.
Oprócz substytutu kawy i profilaktycznej suplementacji diety, guarana jest zalecana w przypadkach:
- bólów głowy i migren
- zaburzeń pamięci i koncentracji
- słabej lub zmniejszonej odporności
- zmęczenia psychicznego i fizycznego
- stresu, stanów nerwicowych i depresji
- rekonwalescencji po operacjach lub chorobach.
Poleca się ją także osobom podejmującym wysiłek umysłowy i intensywną aktywność fizyczną (w tym uprawiających sport zawodowo).
Dodatkowo może być zastosowana do konserwacji kosmetyków.

Dawkowanie
Jak każda dobroczynna substancja, guarana także nie może być przyjmowana w zbyt dużych ilościach. Zalecane dzienne spożycie nie powinno przekraczać 100 mg. Zwykle jest to rozkładane na dwie dawki po 50 mg — jedna rano po przebudzeniu, a druga po południu. Nie należy przyjmować jej wieczorem — właściwości pobudzające mogą wpłynąć negatywnie na zasypianie i odpoczynek.
Przekroczenie dawki dobowej może nieść ze sobą skutki uboczne w postaci m.in. bezsenności, kołatania serca, wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, zaparć, drżenia mięśni, stanów splątania i niepokojów. Trzeba więc się pilnować podczas jej stosowania.
Przeciwwskazania
Mimo tak dobroczynnego działania, guarana nie jest przeznaczona dla wszystkich. Zarówno jej samej, jak i zawierających ją produktów nie powinny spożywać kobiety w ciąży i karmiące.
Ostrożnie do stosowania guarany powinny podchodzić osoby cierpiące na cukrzycę, refluks żołądka, wrzody, nadciśnienie i choroby serca (np. arytmię). Nie zaleca się także jej zażywania w przypadku wystąpienia osteoporozy lub jej podejrzenia — moczopędne właściwości kofeiny prowadzą do zwiększonego wypłukiwania z organizmu minerałów jak budujący kości wapń.
Nie należy jej także łączyć z lekami stymulującymi ośrodkowy układ nerwowy i uspokajającymi.
Podsumowanie
Guarana wykazuje wiele pozytywnych właściwości, jednak pełne ich spektrum nie jest jeszcze znane — wciąż trwają kolejne badania. Jest to dobroczynna substancja, która nie tylko z powodzeniem może zastąpić kawę, ale też pozytywnie wpłynie na kondycję całego organizmu — zwiększa sprawność fizyczną i umysłową, a także pobudza przemianę materii. Jak ze wszystkim, co dobre, również z guaraną nie należy jednak przesadzać, gdyż przekroczenie zalecanej dziennej dawki może nieść ze sobą bardzo nieprzyjemne skutki uboczne. Są także przeciwwskazania do jej przyjmowania jak np. ciąża i karmienie piersią, cukrzyca czy choroby serca.
Najpopularniejsze yerba mate z dodatkiem guarany to yerba mate CBSe ENERGIA z guarana oraz yerba mate Green Mas Energia Guarana.